เครื่องดนตรีประเภทเพอร์คัชชัน (percussion) เป็นการจัดประเภทเครื่องดนตรีสากล เครื่องดนตรีประเภทเครื่องกระทบนั้นหมายถึง เครื่องดนตรีที่เกิดเสียงดังขึ้นจากการตี กระทบการสั่น การเขย่า หรือ การเคาะ การตีอาจใช้ไม้ตีหรือใช้สิ่งหนึ่งกระทบเข้ากับอีกสิ่งหนึ่งเพื่อทำให้เกิดเสียง เครื่องประเภทนี้มักประกอบขึ้นด้วยวัสดุของแข็งหลายชนิด เช่น โลหะ ไม้ หรือ แผ่นหนังขึงตึง เครื่องประกอบจังหวะอาจมีชื่อเรียกเป็นคำอื่น เช่น เครื่องตี เครื่องประกอบจังหวะ เป็นต้น
เครื่องกระทบเป็นประเภทเครื่องดนตรีที่เก่าแก่ที่สุดชนิดหนึ่ง พบหลักฐานการมีอยู่ของเครื่องกระทบตั้งแต่ยุคหินเก่าตอนต้น มีการค้นพบเครื่องดนตรีหลายชนิดทั้งที่ทำให้เกิดเสียงโดยการเคาะ เป่า และขัดถู ส่วนเครื่องกระทบที่ค้นพบในยุคนี้ส่วนใหญ่จะเป็นการนำหนังสัตว์มาขึงกับตอไม้ที่เจาะกลวงตรงกลางและใช้กระดูกสัตว์ตี เรียกว่า กลองขึงหนัง
ในยุคหินกลาง ดนตรีถูกจำกัดอยู่เพียงการร้องเพลงเพื่อศาสนาเท่านั้น ทำให้เครื่องดนตรีประเภทเครื่องกระทบไม่เป็นที่รู้จักกันมากนัก แต่จะพบในลักษณะที่เป็นของเล่น หรือ เครื่องส่งสัญญาณต่างๆ เช่น กระดิ่ง หรือระฆัง
ในยุคโรแมนติก เครื่องกระทบมีบทบาทมากขึ้น และได้รับการพัฒนาขึ้นโดยมีการเปลี่ยนแปลงให้มีหลายขนาด หลายเสียง เช่น ฆ้องทิมปานี ระฆังเหล็ก ระฆังคริสตัล เป็นต้น
ในศตวรรษที่ 20 เครื่องกระทบมีบทบาทสำคัญมากขึ้นในดนตรีคลาสสิก มีการประพันธ์เพลงสำหรับเครื่องกระทบโดยเฉพาะ เช่น บทเพลง “Symphonies pour Percussion” ของอิโกร์ สตราวินสกี้
ปัจจุบัน เครื่องกระทบเป็นประเภทเครื่องดนตรีที่ได้รับความนิยมอย่างแพร่หลาย พบได้ในทุกวัฒนธรรมและทุกรูปแบบดนตรี ทั้งในดนตรีคลาสสิก ดนตรีพื้นบ้าน และดนตรีสมัยนิยม
ประเภทของเครื่องดนตรีประเภทเพอร์คัชชัน
เครื่องดนตรีประเภทเพอร์คัชชันสามารถแบ่งออกเป็น 2 ประเภทใหญ่ๆ ตามลักษณะของเสียงที่เกิดจากเครื่องดนตรี ดังนี้
- เครื่องกระทบที่มีระดับเสียงแน่นอน (Definite-pitched percussion instruments) เครื่องดนตรีประเภทนี้จะมีระดับเสียงแน่นอน สามารถกำหนดได้ เช่น ระฆัง ขลุ่ยไม้ กลองทิมปานี เป็นต้น
- เครื่องกระทบที่ไม่มีระดับเสียงแน่นอน (Indefinite-pitched percussion instruments) เครื่องดนตรีประเภทนี้จะไม่มีระดับเสียงแน่นอน ขึ้นอยู่กับแรงในการตีและวิธีการตี เช่น กลอง ฉาบ แทมบูรีน เป็นต้น
นอกจากนี้ เครื่องดนตรีประเภทเพอร์คัชชันยังสามารถแบ่งออกตามลักษณะของวัสดุที่ใช้ทำเครื่องดนตรีได้อีกด้วย ดังนี้
- เครื่องกระทบที่ทำจากหนัง (Membrane percussion instruments) เครื่องดนตรีประเภทนี้ใช้หนังขึงตึงเป็นวัสดุหลัก เช่น กลอง ทิมปานี ฆ้อง เป็นต้น
- เครื่องกระทบที่ทำจากโลหะ (Metal percussion instruments) เครื่องดนตรีประเภทนี้ใช้โลหะเป็นวัสดุหลัก เช่น ฉาบ ฆ้องทองเหลือง ระฆัง เป็นต้น
- เครื่องกระทบที่ทำจากไม้ (Wood percussion instruments) เครื่องดนตรีประเภทนี้ใช้ไม้เป็นวัสดุหลัก เช่น กลองไม้ แทมบูรีน เป็นต้น
- เครื่องกระทบที่ทำจากวัสดุอื่นๆ (Other percussion instruments) เครื่องดนตรีประเภทนี้ใช้วัสดุอื่นๆ เช่น แก้ว หิน พลาสติก เป็นต้น
เครื่องดนตรีประเภทเพอร์คัชชันที่มีชื่อเสียง
เครื่องดนตรีประเภทเพอร์คัชชันที่มีชื่อเสียง ได้แก่
- กลอง (Drum) เป็นเครื่องดนตรีประเภทเพอร์คัชชันที่เก่าแก่ที่สุดชนิดหนึ่ง พบหลักฐานการมีอยู่ของเครื่องกระทบตั้งแต่ยุคหินเก่าตอนต้น กลองมีหลายประเภท ขึ้นอยู่กับวัสดุที่ใช้ทำเครื่องดนตรี รูปร่าง และวิธีการตี เช่น กลองตึ่งตึง กลองสะบัด กลองทอม กลองสแนร์ เป็นต้น
- ฉาบ (Cymbal) เป็นเครื่องดนตรีประเภทเพอร์คัชชันที่ทำจากโลหะ มีลักษณะเป็นแผ่นกลมแบน 2 แผ่น ตีกระทบกันให้เกิดเสียง ฉาบมีหลายประเภท ขึ้นอยู่กับวัสดุที่ใช้ทำเครื่องดนตรี และวิธีการตี เช่น ฉาบจีน ฉาบยุโรป ฉาบรัสเซีย เป็นต้น
- ระฆัง (Bell) เป็นเครื่องดนตรีประเภทเพอร์คัชชันที่ทำจากโลหะ มีลักษณะเป็นแผ่นกลมแบนหรือทรงกระบอก ตีกระทบให้เกิดเสียง ระฆังมีหลายประเภท ขึ้นอยู่กับวัสดุที่ใช้ทำเครื่องดนตรี และวิธีการตี เช่น ระฆังคริสตัล ระฆังเหล็ก ระฆังทองเหลือง เป็นต้น
- ทิมปานี (Timpani) เป็นเครื่องดนตรีประเภทเพอร์คัชชันที่ทำจากโลหะ มีลักษณะเป็นถังทรงกลม ตีกระทบให้เกิดเสียง ทิมปานีสามารถปรับระดับเสียงได้ โดยการปรับความตึงของหนังขึง
- ฆ้อง (Gong) เป็นเครื่องดนตรีประเภทเพอร์คัชชันที่ทำจากโลหะ
